DAO là gì?
DAO hay Tổ chức tự trị phi tập trung (decentralized autonomous organization) là thực thể do cộng đồng lãnh đạo mà không có cơ quan trung ương. Hoàn toàn tự chủ và minh bạch với smart contract đặt ra các quy tắc nền tảng, thực hiện quyết định đã thỏa thuận và tại bất kỳ thời điểm, các đề xuất, biểu quyết có thể được kiểm toán công khai.
Thông qua DAO Landscape 2021 với các mảng: DAO Operating Systems, Protocol DAOs, Investment DAO, Grants DAO, Service DAOs, Social DAOs, Collector DAOs, Media DAOs. Hiện có hơn 100 DAO quản lý hơn 10 tỷ USD tài sản.
DAO hoạt động như thế nào?
DAO với mục đích làm theo cấu trúc công ty, nơi quy tắc và quy định được xây dựng bằng cách sử dụng mã nguồn mở và được thực thi thông qua việc sử dụng smart contract. Smart contract là các thỏa thuận được lập trình để thực thi nếu và khi các điều kiện nhất định được đáp ứng.
Để gắn kết lợi ích của cả tổ chức và của thành viên, DAO khuyến khích một mạng lưới người dùng phân tán. Một trong những đặc điểm chính của DAO là nguồn vốn nội bộ được sử dụng để khuyến khích và đảm bảo rằng tổ chức vận hành trơn tru:
- Funding phase:
- Khi các quy tắc ban đầu được thiết lập và lập trình thành smart contract, các DAO thường bước vào giai đoạn cấp vốn mà bất kỳ ai muốn truy cập đều có thể tham gia.
- Governance:
- Vào cuối giai đoạn cấp vốn, DAO được coi là đang hoạt động và hoạt động. Tất cả các quyết định quan trọng xung quanh tổ chức đều được đưa ra bởi những người dùng đạt được sự đồng thuận về các đề xuất.
- Bằng cách sở hữu và lock tiền điện tử vào voting contract, người dùng có khả năng bỏ phiếu cho các đề xuất, với trọng lượng biểu quyết tỷ lệ thuận với số lượng tiền điện tử bị lock.
- Đề xuất sau đó được đưa ra dựa trên các quy tắc đồng thuận mạng được xác định trước và voters được thưởng thêm tiền điện tử khi tham gia.
Điều gì làm cho DAO trở nên khác biệt?
DAO khác với các tổ chức truyền thống:
- Thay vì bị chi phối bởi một nhóm, các DAO sử dụng một bộ quy tắc được viết ra bằng mã và được thực thi bởi mạng máy tính chạy phần mềm dùng chung.
- Để trở thành thành viên của một DAO, đầu tiên người tham gia DAO bằng cách mua tiền điền tử của nó. Khi đó, việc hold thường mang lại cho người dùng quyền bỏ phiếu đối với các đề xuất và cập nhật. Và tất nhiên nó tỷ lệ thuận với số tiền của holder.
BitShares là ví dụ thành công đầu tiên của DAO. Đây là một nền tảng thương mại điện tử ảo liên kết người bán và khách hàng mà không có cơ quan trung ương. Vào thời điểm đó, Bitshares được coi là một công ty tự trị phi tập trung (DAC), một thuật ngữ được đặt ra bởi founder Dan Larimer.
Đặc biệt, DAO đầu tiên được tạo ra trên blokchain Ethereum , có tên là The DAO, đã bị tranh cãi gay gắt do hacker tìm thấy lỗ hổng.
Ưu điểm và nhược điểm của DAO
Ưu điểm
- Nhờ công nghệ blockchain, các tổ chức có thể tạo ra một môi trường để cộng tác ngang hàng giữa các thành viên mà không cần phải dựa vào một thực thể tập trung.
- Với mô hình DAO, mã (code) là thứ duy nhất cần thiết để tạo niềm tin, vì nó minh bạch và công khai. Mọi thành viên có thể kiểm tra nó.
- Một ưu điểm nổi bật khác của các DAO là không phân cấp. Tất cả thành viên đều đứng ngang hàng với nhau. DAO cho phép mọi người cộng tác trên toàn cầu, bất kể vị trí, chủng tộc, địa vị xã hội,… Công nghệ blockchain cho phép truy cập bình đẳng vào các tài nguyên và quy trình bỏ phiếu của công ty. Các quy tắc và hợp đồng được thực hiện tự động.
Nhược điểm
- DAO là một công nghệ mới cần giải quyết một số thách thức để áp dụng rộng rãi. Ví dụ, khó để sửa lỗi và sơ hở trong mã sau khi được xuất bản. Trên thực tế, không thể thay đổi, vì vậy nó phải được viết lại hoàn toàn khi online. Mã cung cấp công khai nên bất kỳ ai cũng có thể truy cập, phát hiện vấn đề và hack hệ thống.
- Mặc dù smart contract và quản trị có sự tham gia làm giảm chi phí kỹ thuật cho việc quản lý và vận hành của tổ chức, nhưng việc đạt được sự đồng thuận của nhóm có thể là một thách thức.
- Mô hình quản lý yêu cầu các thành viên DAO phải liên tục tham gia vào các hoạt động. Nhiều người tham gia có thể gặp khó khăn trong việc thu thập và xử lý thông tin để đưa ra quyết định sáng suốt, điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả bỏ phiếu và tương lai của tổ chức.
- Một mối quan tâm lớn khác được kết nối chặt chẽ với khung pháp lý. Vì DAO có thể được phân phối giữa các khu vực pháp lý khác nhau, nên có thể phức tạp khi xử lý luật ở khác khu vực khác nhau.
Ứng dụng thực tế của DAO
Dự án tiền điện tử
DAO vẫn còn khá sơ khai. Có thể liệt kê một số dự án blockchain thể hiện nguyên lý của nó: Bitcoin, Bitshares, Dash, MarkerDAO, Uniswap, BitDAO,…
- Bitcoin: DAO thô sơ đầu tiên vì nó hoạt động hoàn toàn theo một giao thức đồng thuận, điều phối hành vi của một mạng lưới rộng lớn.
- Bitshares: Tổ chức này tự hào về công nghệ đi trước thời đại. Bằng cách cung cấp khả năng tự quản lý với hệ thống bỏ phiếu nâng cao, thời gian xử lý 3 giây và nền tảng defi được tích hợp sẵn.
- Dash: Hoạt động dựa vào khuyến khích tiền tệ các bên liên quan, được gọi là Masternodes. Những người trở thành thành viên bỏ phiếu khi họ mua DASH. Cấu trúc cho phép tất cả thành viên tham gia và đưa ra quyết định theo các quy tắc đã đặt ra.
- MakerDAO: Cái tên nói lên tất cả. MakerDAO là một phần của hệ thống lớn hơn, Maker Protocol. Nó là DAO sử dụng kết hợp tài sản tiền điện tử (Dai và MKR). Dai là stablecoin này cho phép thực hiện các giao dịch mà không cần sự tham gia nào của bên thứ ba như ngân hàng, chính phủ. MKR là token cung cấp cho holder giữ quyền biểu quyết,…
- Uniswap: Uniswap phát hành native governance token UNI. Qua đó, trở thành giao thức phi tập trung, thuộc sở hữu của cộng đồng.
- BitDAO: BIT là governance token đi kèm với quyền đề xuất, biểu quyết. Mục tiêu của BitDAO là xây dựng nền kinh tế mã hóa phi tập trung có sẵn cho tất cả mọi người. Một giao thức được quản lý bởi BIT holder.
Trường hợp sử dụng rộng hơn
Ngoài việc DAO được các công ty tiền điện tử hay hoạt động tài chính áp dụng, nó còn lớn hơn thế:
- Chính phủ: DAO sẽ tăng cường kiểm toán, bỏ phiếu, giám sát thực hiện hợp đồng, đấu thầu và nhiều quy trình,…
- Tổ chức phi lợi nhuận: Cho phép cá nhân nhận quyên góp một cách ẩn danh và chấp nhận các thành viên từ mọi nơi trên thế giới. Các thành viên có thể bỏ phiếu về cách sử dụng số tiền quyên góp được.
- Công ty Audit: Cải thiện hoạt động kiểm toán bằng cách cho phép quản lý dự án tự động, cải tiến theo dõi và bảo mật tốt hơn.
Tương lai của DAO
DAO còn một chặng đường dài trước khi nó đạt được sự chấp nhận hoàn toàn chính thống. Không phải tất cả các DAO đều hoạt động hiệu quả. Trên thực tế, hầu hết các DAO sẽ không hoạt động trong thời gian dài.
Cũng giống việc đầu tư tiền điện tử luôn có khả năng giá trị của governance token cho một DAO có thể bằng không.
Tuy nhiên, DAO được cho là “big trend” tiếp theo của thị trường tiền điện tử. Nhà đầu tư tỷ phú Mark Cuban cũng đã nói rằng ông nhận thấy giá trị của các DAO trên một tweet hồi tháng 5 với nội dung: “Tương lai của các tập đoàn có thể khác khi các DAO tiếp quản các doanh nghiệp kế thừa,…Các doanh nhân kích hoạt DAO có thể kiếm được $,…”
The future of corporations could be very different as DAOs take on legacy businesses. It’s the ultimate combination of capitalism and progressivism. Entrepreneurs that enable DAOs can make $. If the community excels at governance, everyone shares in the upside. Trustless can pay
— Mark Cuban (@mcuban) May 31, 2021
Làn sóng đầu tư theo tổ chức, chính thống gần đây vào các DAO cũng là dấu hiệu tăng trưởng thời gian tới khi hồi tháng 8, Syndicate, một hệ thống đầu tư dựa vào cộng đồng giúp đơn giản hóa việc tạo ra các DAO, đã huy động được tỏng vòng tài trợ Series A trị giá $20M do Andreessen Horowitz (a16z) lãnh đạo.
Còn bạn, bạn cảm thấy đây có là trend đầu tư tiếp theo không. Hãy coi bài viết là thông tin tham khảo và không phải lời khuyên đầu tư.
