Polkadot là một giao thức layer 0 đóng vai trò là trung tâm của nhiều parachains – Blockchains layer 1 được xây dựng cho các ứng dụng và có nhiều usecases khác nhau. Cơ sở hạ tầng này của Polkadot cho phép tạo ra một hệ sinh thái duy nhất gồm các blockchain thực sự có thể tương tác, tất cả đều được bảo mật giống như 1 network mà không cần đến các bridge token phức tạp để kết nối tất cả chúng lại với nhau.
Vậy Parachains là gì? Những lợi ích tiềm năng mà nó đem lại là gì? Mọi người hãy cùng BTA HUB khám phá mô hình thế hệ mới đầy tiềm năng qua bài viết này nhé!
Parachains là gì?
Được hình thành lần đầu tiên vào năm 2016, mô hình heterogeneous multichain (đa chuỗi không đồng nhất) của Polkadot cho phép các chuỗi khối đa dạng, độc lập, chuyên biệt cho các mục đích khác nhau hoạt động cùng nhau 1 cách bảo mật và thống nhất.
Parachains là blockchain layer 1 thế hệ tiếp theo đưa ‘multi’ vào đa chuỗi, tạo thành xương sống của mạng Polkadot và tạo ra một liên minh miễn phí gồm các chuỗi có chủ quyền. Polkadot là giao thức layer 0 làm nền tảng và hỗ trợ mạng lưới phân tách layer 1 này. Khả năng tương tác chuỗi chéo của Polkadot cho phép bất kỳ loại dữ liệu hoặc tài sản nào được gửi giữa các Parachains, tạo ra một mô hình mới về các dịch vụ liên chuỗi, cộng đồng và nền kinh tế. Kiến trúc đa hướng này cho phép Polkadot hình thành nền tảng của một mạng internet mới, phi tập trung, được đặt ra bởi Web3.0 bởi người sáng lập Polkadot, Tiến sĩ Gavin Wood.
Mô hình Parachain mang lại khả năng mở rộng cho công nghệ blockchain theo cách phi tập trung và đáng tin cậy hơn là chỉ dựa hoàn toàn vào các giải pháp mở rộng layer 2. Các giao dịch được trải dài trên toàn mạng, diễn ra song song hoặc đồng thời trên một số blockchain được bảo mật bởi một validators phi tập trung.
Hơn 130 nhóm phát triển blockchain trên khắp thế giới hiện đang xây dựng và tung ra các Parachains của riêng họ trong hệ sinh thái đang phát triển của Polkadot, phần lớn là do những lợi thế khác biệt mà mô hình Parachain mang lại cho họ so với các công nghệ thay thế. Trong trường hợp của Kusama, 1 canary network của Polkadot , một số Parachains đã hoạt động và đang hoạt động và đã xử lý hàng triệu giao dịch kể từ mùa hè năm 2021.
Những lợi ích chính của parachains
Mô hình Parachain của Polkadot mở ra những khả năng hoàn toàn mới cho công nghệ blockchain và tương lai của Web 3.0. Có thể khó để tổng kết giá trị thực của mô hình Parachain, một phần vì nó mang lại quá nhiều lợi ích. Sau đây là 1 số lợi ích đáng chú ý trong số rất nhiều những lợi ích mà Parachain mang lại, đó là:
Chuyên môn hóa
Mô hình Parachain được tạo ra với niềm tin rằng tương lai của Web 3.0 sẽ liên quan đến nhiều loại blockchains khác nhau hoạt động cùng nhau. Điều này là do không có thiết kế blockchain duy nhất nào hoạt động tối ưu cho mọi trường hợp sử dụng. Mỗi chuỗi đi kèm với sự cân bằng khiến nó phù hợp với một số ứng dụng và ít hơn đối với những ứng dụng khác.
Cũng giống như phiên bản hiện tại của internet phục vụ cho các nhu cầu khác nhau, các blockchain cần có khả năng cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau: một chuỗi có thể được thiết kế để chơi game, một chuỗi khác để quản lý danh tính, một chuỗi khác cho tài chính,… Trong việc kết nối các chuỗi đa dạng này với nhau, Polkadot đặt nền tảng cho một mạng lưới các blockchain.
Parachains có thể chuyên dụng cho hầu hết mọi trường hợp sử dụng blockchain và cũng đại diện cho một công cụ để thử nghiệm các trường hợp sử dụng hoàn toàn mới, đặc biệt là trên Kusama. Nhờ sự chuyên môn hóa này, các Parachains có thể làm việc cùng nhau nhiều hơn bất kỳ chuỗi đơn lẻ nào có thể làm một mình, tạo ra một hệ sinh thái phong phú, nơi các nền kinh tế phi tập trung mới có thể phát triển.
Sự linh hoạt
Polkadot cung cấp cho các nhà phát triển Parachain sự linh hoạt tối đa có thể khi xây dựng chuỗi của họ. Yêu cầu kỹ thuật duy nhất để trở thành một Parachain là nó phải có khả năng chứng minh với những validators của Polkadot rằng mọi khối của Parachain đều tuân theo giao thức đã thỏa thuận. Ngoài ra, không có giới hạn cho việc thiết kế chuỗi hoàn hảo cho bất kỳ trường hợp sử dụng cụ thể hoặc tập hợp các trường hợp sử dụng nào.
Việc xây dựng một Parachain cũng mang lại cho các nhà phát triển blockchain sự linh hoạt hơn nhiều so với việc họ đang xây dựng trên nền tảng hợp đồng thông minh. Khi xây dựng ở lớp hợp đồng thông minh, các nhà phát triển bị khóa vào các quyết định thiết kế của blockchain bên dưới, điều này có thể không tối ưu cho trường hợp sử dụng của họ. Polkadot cho phép các nhà phát triển đi sâu vào logic của chính Parachain layer 1, mở ra nhiều khả năng tối ưu hơn.
Tính linh hoạt của mô hình Parachain cho phép hoán vị rộng nhất có thể của công nghệ blockchain, thúc đẩy sự đổi mới trong Web 3.0 và khắc phục những hạn chế và cạm bẫy của các mạng blockchain trước đây.
Khả năng tương tác
Một khía cạnh quan trọng của mô hình Parachain là khả năng các blockchain có thiết kế khác nhau giao tiếp với nhau. Khả năng tương tác của Polkadot, còn được gọi là khả năng tổng hợp chuỗi chéo, có nghĩa là các blockchains không còn là những “hòn đảo” biệt lập bị đóng cửa với nhau. Parachains kết thúc kỷ nguyên của các blockchain tách biệt nhau, tạo ra một mạng lưới blockchain được kết nối, phi tập trung, nơi mà trước đây chỉ tồn tại các mạng bị cô lập với các cộng đồng của riêng họ.
Điều quan trọng, Polkadot cho phép các Parachains không chỉ gửi token mà còn bất kỳ loại dữ liệu nào với nhau, mở ra một loạt các use case mới. Các nhà phát triển Polkadot có thể xây dựng các dịch vụ tận dụng các tính năng của nhiều blockchain, thay vì bị giới hạn ở các tính năng của bất kỳ chuỗi nào.
Khả năng mở rộng
Với mô hình Parachain, Polkadot đạt được khả năng mở rộng ở layer 1, phân cấp và hiệu quả hơn so với chỉ dựa hoàn toàn vào layer 2. Tuy nhiên, Parachains cũng có thể kết hợp các giải pháp layer 2, tăng khả năng mở rộng hơn nữa. Polkadot cho phép các giao dịch được dàn trải và xử lý song song trên một hệ sinh thái gồm các blockchains layer 1 chuyên biệt, cải thiện đáng kể thông lượng và khả năng mở rộng trên các mạng không phân đoạn.
Ngoài ra, một số tối ưu hóa đã được đề xuất sẽ cho phép Polkadot tiếp tục cải thiện khả năng mở rộng và thông lượng giao dịch trong tương lai, đồng thời duy trì tính phân quyền, bảo mật và tính khả dụng của dữ liệu. Điểm cuối cùng là quan trọng, vì các mạng khác có thể ưu tiên TPS (giao dịch mỗi giây) với chi phí là các yếu tố quan trọng này, nhưng việc hy sinh phân quyền cho thông lượng sẽ phá huỷ tầm nhìn cốt lõi của Web 3.0.
Không phải trả phí nền tảng
Các Parachains được kết nối với Polkadot có thể truy cập nhiều khả năng tính toán mà họ cần mà không phải trả thêm phí hoặc chi phí “gas”. Tính linh hoạt của Polkadot giải phóng các nhóm Parachain và các nhà phát triển dapp triển khai bất kỳ cấu trúc phí nào họ muốn cho người dùng của mình.
Hơn hết, người dùng Parachains không bắt buộc phải giữ token DOT để tương tác với các ứng dụng và dịch vụ, thậm chí không cần biết rằng họ đang tương tác với một blockchain. Theo nghĩa này, mô hình Parachain cho phép công nghệ blockchain vượt qua rào cản đáng kể đối với khả năng sử dụng và chấp nhận tồn tại với các mạng kế thừa. Hãy tưởng tượng nếu bạn phải giữ một mã thông báo đặc biệt để trả phí mỗi khi bạn muốn tương tác với một ứng dụng trên điện thoại của mình.Với việc giải phóng người dùng khỏi phí nền tảng sẽ là động lực chính cho việc áp dụng hàng loạt Web 3.0.
Bảo mật
Các blockchains mới thường cần khởi động bảo mật của riêng chúng bằng cách xây dựng một mạng lưới các validators hoặc miners. Đây là một quá trình cực kỳ khó khăn và tốn thời gian và nhiều blockchains không có mức độ bảo mật khiến chúng dễ bị tấn công.
Parachains được bảo mật mạnh mẽ tự động khi kết nối với Polkadot. Tính năng bảo mật tích hợp này, còn được gọi là bảo mật chia sẻ, cung cấp cho các nhóm blockchain mới hơn khả năng bảo mật giống như ngân hàng giúp họ tiết kiệm công sức của mình. Nó cũng mang lại cho họ ít rào cản gia nhập hơn và giảm đáng kể thời gian cần thiết để khởi chạy một mạng mới.
Khả năng nâng cấp
Chúng ta đang sống trong một thế giới đổi mới liên tục, nơi công nghệ ngày một tiên tiến và lạc hậu vào ngày hôm sau. Giống như tất cả các phần mềm, blockchain cần cập nhật định kỳ để thêm các tính năng mới, sửa lỗi và kết hợp các công nghệ tiên tiến hơn khi chúng có sẵn. Nhưng việc nâng cấp các blockchain thông thường là một quá trình tốn nhiều công sức, thường liên quan đến việc forking hoặc chia tách chuỗi, điều này làm chậm sự đổi mới và đôi khi chia rẽ các cộng đồng.
Polkadot và các Parachains của nó có thể tận dụng lợi thế của việc nâng cấp ‘không cần fork’ dễ dàng hơn. Điều này có nghĩa là các Parachains có thể được nâng cấp dễ dàng dựa trên những mong muốn của cộng đồng của họ – vì vậy họ có thể sẵn sàng cho bất cứ điều gì trong tương lai. Với mô hình Parachain, các blockchain có thể phát triển tốt hơn và thích ứng với các điều kiện thay đổi, có nghĩa là chúng có thể tiếp tục phù hợp trong tương lai khi các công nghệ mới xuất hiện.
Quản trị độc lập, có thể tùy chỉnh
Các Parachains trên Polkadot được tự do áp dụng bất kỳ mô hình quản trị nào mà họ thấy phù hợp và có thể truy cập một số mô-đun được xây dựng sẵn để triển khai các hệ thống quản trị trên chuỗi khác nhau. Khả năng tiếp cận các cơ chế quản trị phức tạp trên chuỗi cho phép các nhóm giảm thiểu đáng kể khả năng xảy ra các hard fork trong chuỗi của họ có thể có nguy cơ chia cắt cộng đồng của họ.
Quản trị trên chuỗi cũng cung cấp một phương tiện minh bạch có trách nhiệm giải trình cho các cộng đồng Parachain, một điều kiện tiên quyết đối với nhiều tổ chức và công ty con thường cần xem các quy trình ra quyết định rõ ràng trước khi tham gia vào công nghệ blockchain. Khi kết hợp với tính năng nâng cấp không cần fork của Polkadot, một hệ thống quản trị mạnh mẽ cho phép các Parachains duy trì lợi thế dẫn đầu của họ đồng thời thúc đẩy sự gắn kết trong cộng đồng của họ và đảm bảo tất cả các bên liên quan đều có tiếng nói trong tương lai của mạng lưới.
Cơ quan tài chính
Parachains cũng có thể tận dụng các đòn bẩy on-chain để tạo được 1 cơ quan tài chính, hoạt động tự chủ để tài trợ cho các hoạt động dựa trên những mong muốn của cộng đồng của họ. Cùng với việc quản lý on-chain, kho bạc cho phép các cộng đồng Parachain dễ dàng hoạt động dưới hình thức DAO (tổ chức tự trị phi tập trung).
Điều này mở ra cánh cửa cho các mô hình tài trợ phi tập trung mới, từ tài trợ cho các dự án có lợi cho mạng lưới, đến hoạt động từ thiện phi tập trung, quỹ tài sản có chủ quyền phi tập trung và thậm chí cả mua bán và sáp nhập chuỗi chéo. Do đó, mô hình Parachain mang lại cho các blockchain khả năng hành động bên ngoài đời thực trên cơ sở tài chính, một thứ từng được dành cho các tổ chức và tập đoàn tập trung.
Dễ dàng phát triển
Cuối cùng, những lợi ích ở trên sẽ có tác động hạn chế nếu việc phát triển Parachain là một quá trình cực kỳ khó khăn. Nhưng các nhóm phát triển Parachain được hưởng lợi từ một loạt các công cụ phát triển giúp việc xây dựng một blockchain dễ dàng hơn bao giờ hết.
Substrate, một khung phát triển blockchain được xây dựng bởi Parity Technologies, là SDK Polkadot Parachain chính, giúp các nhóm giảm đáng kể thời gian và độ phức tạp của việc xây dựng Parachain. Với Substrate, các nhà phát triển có thể tận dụng các mô-đun được tạo sẵn cho các thành phần blockchain phổ biến có thể được kết hợp lại và khớp với nhau như các khối xây dựng blockchain để tạo Parachain tùy chỉnh phù hợp nhất với trường hợp sử dụng của họ.
Với Parachains, những gì đã từng mất nhiều năm làm việc cật lực với các nhóm lớn các nhà phát triển chuyên gia giờ đây có thể được thực hiện trong vài tháng với nguồn lực của một công ty khởi nghiệp giai đoạn đầu.
Những hình thức parachains
Vì Polkadot cung cấp cho nhóm Parachain sự linh hoạt tối đa để thiết kế mạng phù hợp nhất với tầm nhìn của họ, Parachains có thể và thực hiện được vô số hình thức khác nhau, bao gồm:
Nền kinh tế token độc lập: Parachains với token gốc, cấu trúc phí và hệ sinh thái kinh tế của riêng họ.
Các trung tâm Parachain: Các trung tâm Parachain cung cấp một loạt các chức năng để phục vụ một cộng đồng hoặc trường hợp sử dụng rộng lớn hơn, chẳng hạn như các trung tâm DeFi và trung tâm quản trị.
Nền tảng hợp đồng thông minh: Nền tảng để xây dựng và lưu trữ các dapp và dịch vụ dựa trên hợp đồng thông minh, với sự hỗ trợ cho Wasm-VM, EVM và các loại máy ảo khác.
Các parachains lợi ích chung: Được thiết kế vì lợi ích của toàn bộ hệ sinh thái Polkadot, các chuỗi lợi ích chung được ban quản trị phê duyệt và hoạt động trên cơ sở phi lợi nhuận, thường sử dụng mã thông báo gốc của Polkadot là DOT.
Cầu nối: Cầu nối cho phép các Parachains và Dapps của Polkadot kết nối với các mạng bên ngoài như Kusama, Bitcoin và Ethereum.
Parathreads: Parachains trả tiền khi sử dụng cho các mạng giai đoạn đầu và những mạng không cần kết nối liên tục với Polkadot. Parathreads là một tính năng được đề xuất sẽ cần được bổ sung bởi ban quản trị Polkadot sau khi được phát triển.
Đấu giá vị trí Parachain và các khoản huy động vốn từ cộng đồng
Parachains kết nối với Polkadot bằng cách cho thuê một vị trí mở trên Relay chain thông qua đấu giá, liên quan đến việc khóa DOT trong suốt thời gian thuê. Chủ sở hữu DOT có thể giúp các Parachains yêu thích của họ thắng một cuộc đấu giá, có khả năng kiếm được phần thưởng đổi lại, bằng cách đóng góp vào một quỹ cộng đồng và tạm thời khóa DOT của riêng họ cho trái phiếu của Parachain.
Các cuộc đấu giá và huy động vốn từ cộng đồng nâng cao tiêu chuẩn cho các dự án blockchain, khuyến khích họ chứng minh công nghệ của mình và nhận được sự ủng hộ của cộng đồng trước khi ra mắt. Điều này làm giảm khả năng các dự án được gọi là “vaporware” có nghĩa là gây quỹ mà không có ý định hoặc không có khả năng để thực hiện những lời hứa của họ. Crowdloans cũng đại diện cho một cách thức công bằng hơn, hướng tới cộng đồng hơn để khởi động token gốc theo cách phi tập trung.
Chi phí chạy parachain
Các Parachains được kết nối với Polkadot bằng cách thuê một vị trí Parachain có thể truy cập nhiều khả năng tính toán mà họ cần mà không phải trả thêm phí hoặc chi phí “gas”. Vì toàn bộ số lượng DOT được một nhóm liên kết cho một vị trí Parachain được mở khóa vào cuối thời gian thuê, chi phí chạy một Parachain được mô tả tốt nhất là chi phí cơ hội do không có quyền truy cập vào DOT bị khóa trong suốt thời gian cho thuê.
Các nhóm chọn tài trợ cho vị trí của họ thông qua crowdloan có thể chọn thưởng cho những người đóng góp của họ theo bất kỳ cách nào mà họ thấy phù hợp, tương đương với một khoản chi phí bổ sung. Các chi phí nhỏ khác bao gồm chi phí chạy các nút đối chiếu trên Parachain riêng lẻ.
Đối với các ứng dụng có nhiều người dùng và lưu lượng truy cập, việc chạy trên Polkadot dưới dạng Parachain được cho là sẽ tiết kiệm hơn so với việc chạy như một blockchain riêng lẻ hoặc xây dựng trên nền tảng hợp đồng thông minh hiện có.
Thế hệ tiếp theo của Blockchain
Mô hình Parachain đưa công nghệ blockchain vào thế hệ đổi mới và hướng đến mass adoption trong tương lai, mở rộng đáng kể khả năng và tác động của công nghệ. Cuối cùng, để Web 3.0 thành công, chúng ta cần các hệ sinh thái, nền tảng và ứng dụng phát triển mạnh hoạt động trên cơ sở cộng tác, thương mại tự do và trao đổi mở thay vì cô lập. Bằng cách cho phép một hệ sinh thái phong phú gồm các blockchain chuyên biệt hoạt động cùng nhau dựa trên thế mạnh riêng và kiến thức chuyên môn về miền của họ, mô hình Parachain tạo ra điều kiện hoàn hảo để phát triển mạnh các nền kinh tế Web 3.0 mới – phi tập trung và không thể ngăn cản.
